Delegatura Sił Zbrojnych oraz I Zarząd Główny WiN wobec porozumienia z OUN–UPA na Lubelszczyźnie
Streszczenie w języku polskim
Artykuł porusza problem stosunku kierownictwa Delegatury Sił Zbrojnych oraz I Zarządu Głównego WiN do lokalnego porozumienia zawartego między polskim poakowskim podziemiem a ukraińskim (OUN-B, UPA) podczas spotkania przedstawicieli obu stron, 21 maja 1945 r., w okolicach Rudy Różanieckiej. Bez wątpienia zawarte wówczas zawieszenie broni obejmujące obszar południowo-wschodniej Lubelszczyzny i rozszerzone następnie na teren Podlasia przyczyniło się do zaprzestania trwających od wiosny 1944 r. walk polsko-ukraińskich. Autorka wykorzystując nieznane do tej pory dokumenty pokazuje, że wbrew temu co niejednokrotnie pisali świadkowie tamtych wydarzeń, zostało one zaakceptowane przez kierownictwo DSZ w formie lokalnego paktu o nieagresji. Przywódcy polskiej konspiracji od początku godzili się na zawieszenie broni, choć jednocześnie nie chcieli zawierania umów i nie widzieli możliwości bliższej współpracy i współdziałania z OUN-UPA czy reprezentowania sprawy ukraińskiej na forum międzynarodowym. Powstanie zaś Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość, które proponowało cywilny model konspiracji i odcinało się od zwierzchnictwa Rządu na Uchodźstwie, przyczyniło się do tego, że strona ukraińska jak i polska były coraz mniej zainteresowane współpracą.
Słowa kluczowe
Pełny tekst:
PDFBibliografia
„Bo mnie tylko wolność interesuje…”. Wywiad rzeka z Marianem Gołębiewskim (Nowy Jork, listopad 1988 – czerwiec 1989), oprac. J. Dudek, Lublin 2011.
Chmielarz A., Powstanie i działalność I Zarządu Głównego Zrzeszenia WiN, „Zeszyty Historyczne WiN-u” 2006, nr 25.
Gałęzowski M., Henryk Józewski „Olgierd”, „Zeszyty Historyczne” 2004, z. 150.
Honisz T., Zrzeszenie „Wolność i Niezawisłość” [w:] Armia Krajowa. Dramatyczny epilog, red. K. Komorowski, Warszawa 1994.
Iwaneczko D., „Przypadek czy przeznaczenie?”. Karol Kazimierz Kostecki „Kostek” (1917–1998), Rzeszów 2013.
Kamiński Ł., Próby porozumienia polskiego i ukraińskiego podziemia w latach 1945–1946. Dokumenty, „Wrocławskie Studia Wschodnie” 1999, nr 3.
Kopiński J., Konspiracja akowska i poakowska na terenie Inspektoratu Rejonowego „Radzyń Podlaski” w latach 1944–1956, Biała Podlaska 1998.
Lipiński P., Raport Rzepeckiego. Historia twórcy antykomunistycznego podziemia, Warszawa 2005.
Moszkowicz M., Gdzie w maju 1945 r. kierownictwo Inspektoratu AK-DSZ Zamość prowadziło rozmowy i zawarło porozumienie z OUN-B i UPA?, „Cieszanowskie Zeszyty Regionalne” 2012, z. 5.
Motyka G., Cień Kłyma Sawura. Polsko-ukraiński konflikt pamięci, Gdańsk 2013.
Motyka G., Tak było w Bieszczadach. Walki polsko-ukraińskie 1943–1948, Warszawa 1999.
Motyka G., Ukraińska partyzantka 1942–1960, Warszawa 2006.
Motyka G., Wnuk R., Pany i rezuny. Współpraca AK-WiN i UPA 1945–1947, Warszawa 1997.
Motyka G., Wnuk R., Pany i rezuny na emigracji. Próby porozumienia polsko-ukraińskiego na Zachodzie 1945–1950, „Więź” 2000, nr 9.
Ostasz G., Okręg Rzeszowski Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość”. Model konspiracji, struktura, dzieje, Rzeszów 2006.
Szcześniak A. B., Szota W. Z., Droga donikąd. Działalność organizacji Ukraińskich nacjonalistów i jej likwidacja w Polsce, Warszawa 1973.
Sztendera J., W poszukiwaniu porozumienia (Podziemie ukraińskie i polskie w latach 1945–1947. Współpraca pomiędzy UPA i WiN), „Zeszyty Historyczne” 1985, nr 71.
Wnuk R., Lubelski Okręg AK, DSZ i WiN 1944–1947, Warszawa 2000.
Wnuk R., Konspiracja akowska i poakowska na Zamojszczyźnie od lipca 1945 do 1956 roku, Lublin 1992.
Zajączkowski M., Drogi do porozumienia między polskim i ukraińskim podziemiem niepodległościowym w latach 1945–1947 [w:] Od zniewolenia do wolności. Studia historyczne, red. A.F. Baran, Warszawa – Białystok 2009.
Zajączkowski M., Działalność Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów i Ukraińskiej Powstańczej Armii na Lubelszczyźnie 1939–1947, ISP PAN, (mps rozprawy doktorskiej).
Zajączkowski M., Ukraińskie podziemie na Lubelszczyźnie w okresie okupacji niemieckiej 1939–1944, Lublin–Warszawa 2015.
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/rh.2015.40.211
Data publikacji: 2016-04-27 12:13:22
Data złożenia artykułu: 2016-04-27 09:22:44
Statystyki
Wskaźniki
Odwołania zewnętrzne
- Brak odwołań zewnętrznych
Prawa autorskie (c) 2016 Justyna Dudek
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.