Ukryj
Pokaż wszystkie
Wyślij tekst przez e-mail 
„Gorączka rzymska” – udział Wiktora Czermaka w kampaniach naukowych Akademii Umiejętności w Krakowie
Streszczenie w języku polskim
Artykuł jest przyczynkiem do dziejów jednej z ważniejszych inicjatyw Akademii Umiejętności w Krakowie, to znaczy Ekspedycji Rzymskiej. Pomysł organizowania naukowych wypraw do wiecznego miasta wiązał się z otwarciem przez papieża Leona XIII Archiwum Watykańskiego (1881). Pomysłodawcą i pierwszym kierownikiem Ekspedycji był wybitny mediewista Stanisław Smolka (1854–1924). Wśród jego podopiecznych znalazł się m.in. Wiktor Czermak (1863–1913), uczestnik kampanii ekspedycyjnych z lat 1887–1888 i 1890–1891. Temu zdolnemu uczniowi Ksawerego Liskego (1838–1891), który uzyskał doktorat na Uniwersytecie Jagiellońskim (1887), stworzono w podwawelskim grodzie korzystne warunki dla dalszego rozwoju naukowej kariery. Dzięki podejmowanym nad Tybrem pracom archiwalnym i bibliotecznym przysporzył polskiej nauce ważnych dokumentów do czasów panowania Władysława IV i Jana Kazimierza. Aktywność na rzecz Akademii łączył z gromadzeniem materiałów do własnych studiów naukowych. Zagraniczne dokumenty w sposób istotny wpływały na krytyczny obraz panowania ostatniego z Wazów. Pobyt w Rzymie i innych włoskich miastach przyczynił się do późniejszych sukcesów krakowskiego historyka.
Słowa kluczowe
Pełny tekst:
PDFBibliografia
Bobrzyński M., Dzieje Polski w zarysie, t. 1, wyd. II powiększone, Warszawa 1880.
Czermak W., Jan Kazimierz. Próba charakterystyki, „Kwartalnik Historyczny” 1889, 3.
Czermak W., Jan Kazimierz. Studia nad jego życiem i charakterem, „Przewodnik Naukowy i Literacki” 1890, 17.
Czermak W., Koniec Jerzego Lubomirskiego, „Kwartalnik Historyczny” 1890, 4.
Czermak W., Listy Jana Kazimierza do Marii Ludwiki z lat 1663–1665, „Kwartalnik Historyczny” 1891, 5.
Czermak W., Nieznana satyra polska z XVII wieku, „Przewodnik Naukowy i Literacki” 1888, 16.
Czermak W., Potrójne śluby Jana Sobieskiego i „Marysieńki”, „Przewodnik Naukowy i Literacki” 1890, 18.
Czermak V., Rapport sur les travaux de la mission de Rome en 1890/91, „Bulletin International de l’Académie des Sciences de Cracovie”, Séances de l’année 1890, Cracovie 1891.
Czermak W., Sprawa Lubomirskiego w roku 1664, Warszawa 1886.
Czermak W., Sprawozdanie z poszukiwań w Archiwum Watykańskim i innych archiwach włoskich w ciągu kampanii archiwalnej r. 1890/1, w: Akademia Umiejętności w Krakowie. Sprawozdania z Posiedzeń. Rok 1891, Kraków 1892.
Czermak W., Szczęśliwy rok. Dzieje wojny moskiewsko-polskiej z r. 1660, „Przegląd Polski” 1887, 21, 82, kwartał II; „Przegląd Polski” 1887, 21, 83, kwartał III; „Przegląd Polski” 1893, 27, 107, kwartał III.
Czermak W., Z powodu nowej książki P. K. Waliszewskiego (K. Waliszewski: Polsko-francuskie stosunki w XVII wieku, 1644–1667. Opowiadania i źródła historyczne ze zbiorów archiwalnych francuskich publicznych i prywatnych […] Kraków. Nakładem Tow. histor. liter. w Paryżu 1899), „Kwartalnik Historyczny” 1890, 4.
Czermak W., Z wydawnictw krakowskiej Akademii (Pauli Aemilii Giovannini „Relazione di Polonia”, 1565. Edidit Joseph Korzeniowski, Cracovia 1891. – Pamiętnik Jana Golliusza, mieszczanina polskiego (1650–1653)… wydał J. Korzeniowski. w Krakowie 1891), „Gazeta Lwowska” 26 VII 1891, nr 168.
Dembiński B., Sprawozdanie z poszukiwań w archiwach i bibliotekach rzymskich, szczególniej w Archiwum Watykańskim. O materiałach do dziejów polskich w XVI i XVII wieku, w: Archiwum Komisji Historycznej, t. 4, Kraków 1888.
Konopczyński W., Rozwój badań nad dziejami Polski Nowożytnej 1506–1795, „Kwartalnik Historyczny” 1937, 60.
Korzeniowski J., Excerpta ex libris manu scriptis archive consistorialis romani, 1409–1590, expeditionis romanae cura a. 1887 collecta, Kraków 1890.
Korzeniowski J., Windakiewicz Stanisław: Wyprawa naukowa do Rzymu w roku 1886. Kraków, 1887, str. 46; Windakiewicz Stanisław dr: Wyprawa naukowa do Rzymu. Kampania z roku 1887/8. Kraków 1888, str. 53, „Kwartalnik Historyczny” 1889, 3.
Mycielski J., Rec. Czermak Wiktor dr: Potrójne śluby Jana Sobieskiego i „Marysieńki”, „Przewodnik Naukowy i Literacki”. Rok 1890. Zeszyty 11 i 12, „Kwartalnik Historyczny” 1892, 6.
Posiedzenie Komisji Historycznej z dnia 13 maja 1887 r., w: Rozprawy i sprawozdania z posiedzeń Wydziału Historyczno-Filozoficznego Akademii Umiejętności, t. 21, Kraków 1888.
Sawczyński H., Rec. Sprawa Lubomirskiego w roku 1664. Napisał Wiktor Czermak. Warszawa 1886 […], „Kwartalnik Historyczny” 1887, 1.
Smolka S., Wstęp, w: S. Windakiewicz, Wyprawa naukowa do Rzymu. Kampania z roku 1887/8, Kraków 1888.
Sprawozdania z posiedzeń Towarzystwa, „Kwartalnik Historyczny” 1890, 4.
Szujski J., Dzieje Polski podług ostatnich badań, t. 3, Królowie wolno obieralni, Lwów 1863.
Szujski J., Historii polskiej treściwie opowiedzianej ksiąg dwanaście, Warszawa 1889.
Windakiewicz S., Wyprawa naukowa do Rzymu w roku 1886, Kraków 1887.
Windakiewicz S., Wyprawa naukowa do Rzymu. Kampania z roku 1887/8, Kraków 1888.
Acta Nuntiaturae Polonae, t. 1, Ogólny, wyd. H.D. Wotyska, Rzym 1990.
Acta Nuntiaturae Polonae, t. XXIV, Honoratus Visconti (1630–1636), vol. 1, (20 IV 1630–26 VII 1631), ed. A. Biliński, Romae 1992.
Acta Nuntiature Polonae, t. XXV, Marius Filonardi (1635–1643), vol. 1, (12 II 1635–29 X 1636), wyd. T. Chynczewska-Hennel, Kraków 2003.
Rederowa D., Materiały do działalności Komisji Historycznej Akademii Umiejętności w Krakowie w latach 1873–1918. Wybór źródeł, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk 1974.
Academia Militans. Uniwersytet Jana Kazimierza we Lwowie, red. A. Redzik, Kraków 2015.
Baczkowski K., Wiktor Czermak (1863–1913), w: Uniwersytet Jagielloński. Złota Księga Wydziału Filozoficznego, red. J. Dybiec, Kraków 2000.
Barycz H., Stanisław Smolka w życiu i nauce, Kraków 1975.
Błachowska K., Ludwik Finkel (1858–1930), w: Złota księga historiografii lwowskiej XIX i XX wieku, [t. 1], red. J. Maternicki przy współpracy L. Zaszkilniaka, Rzeszów 2007.
Brzozowski S., Zabór austriacki, w: Historia nauki polskiej, t. IV, 1863–1918, red. B. Suchodolski, Z. Skubała-Tokarska, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź 1987.
Chyliński M., Stanisław Lukas, Kraków 1882.
Clerici ex terris Poloniae, Lithuaniae et Prussiae Romae seu Urbe ordinati (saec. XVI ad init. XX), opracował S. Jujeczka na podstawie kwerendy rzymskiej wykonanej wspólnie z ks. H. Gerlicem, Wrocław 2018.
Dużyk J., Listy J. Korzeniowskiego do Stanisława Smolki i Bronisława Dembińskiego, „Rocznik Biblioteki PAN w Krakowie” 1986, 31.
Dużyk J., Listy rzymskie Józefa Korzeniowskiego z lat 1886–1888, „Rocznik Biblioteki PAN w Krakowie” 1985, 30.
Dybiec J., Polska Akademia Umiejętności 1872–1952, Kraków 1993.
Grabski A.F., „Podpalacze” przeciw „lidze brandmajstrów”. Z dziejów walki z krakowską szkołą historyczną, w: A.F. Grabski, Perspektywy przeszłości. Studia i szkice historiograficzne, Lublin 1983.
Filipowicz S., Ujarzmienie rozumu politycznego. Polityczne horyzonty krakowskiej szkoły historycznej, Warszawa 1984.
Finkel L., Starzyński S., Historia Uniwersytetu Lwowskiego, t. 1–2, Lwów 1894.
Historia w Uniwersytecie Lwowskim. Badania i nauczanie (do 1939 roku), red. J. Maternicki, J. Pisulińska, L. Zaszkilniak, Rzeszów 2016.
Grabski A.F., Metodologiczne problemy tzw. krakowskiej szkoły historycznej, w: A.F. Grabski, Orientacje polskiej myśli historycznej, Warszawa 1972.
Hoszowska M., Dawna Rzeczpospolita we wczesnych pracach Wiktora Czermaka (1882–1887), w: Wspólne dziedzictwo. Rzeczpospolita Obojga Narodów w polskiej, litewskiej i ukraińskiej historiografii XIX–XXI wieku, red. M. Hoszowska, J. Pisulińska, P. Sierżęga, L. Zaszkilniak, Rzeszów 2019.
Hoszowska M., Ludwik Finkel i Akademia Umiejętności w Krakowie. Z dziejów współpracy naukowej Lwowa i Krakowa na przełomie XIX i XX wieku, Rzeszów 2011.
Hoszowska M., Maria Ludwika Gonzaga w pracach Wiktora Czermaka, „Studia Polonijne” 2019, 40.
Hoszowska M., Wpływ podróży na dynamikę życia wybranych uczniów Ksawerego Liskego, „Galicja. Studia i Materiały” 2020, 6.
Hulewicz J., Polska Akademia Umiejętności w Krakowie 1873–1918. Zarys dziejów, Wrocław 1958.
Julkowska V., Ksawery Liske (1838–1891), w: Złota księga historiografii lwowskiej XIX i XX wieku, [t. 1], red. J. Maternicki przy współpracy L. Zaszkilniaka, Rzeszów 2007.
Katedra Historii Polskiej na Uniwersytecie Jagiellońskim – odniesienia, interpretacje, pamięć, red. K.K. Daszyk, T. Kargol, Kraków 2019.
Kawalec A., Seminarium historii powszechnej Ksawerego Liskego, w: Historia. Ciągłość i zmiana. Studia ofiarowane Profesorowi Jerzemu Maternickiemu, Rzeszów 2016.
Kawalec A., U początków modernizacji studium historycznego na Uniwersytecie Jagiellońskim. Starania Ksawerego Liskego i Wincentego Zakrzewskiego o katedrę historii powszechnej na UJ, „Kwartalnik Historyczny” 2020, 127, 3.
Kersten A., Posłowie do „Potrójnych ślubów…”, w: W. Czermak, Ostatnie lata Jana Kazimierza, oprac. i wstęp A. Kersten, Warszawa 1972.
Kersten A., Posłowie do „Sprawy Lubomirskiego”, w: A. Kersten, W. Czermak, Ostatnie lata Jana Kazimierza, oprac. i wstęp A. Kersten, Warszawa 1972.
Kersten A., Stefan Czarniecki 1599–1665, Warszawa 1963.
Kersten A., Wstęp, w: W. Czermak, Ostatnie lata Jana Kazimierza, oprac. i wstęp A. Kersten, Warszawa 1972.
Konarski S., Korzeniowski Józef (1863–1921), w: Polski słownik biograficzny, t. 14, Wrocław–Warszawa–Kraków 1968.
Maternicki J. Polskie szkoły historyczne we Lwowie w XIX w., w: Wielokulturowe środowisko historyczne Lwowa w XIX i XX w., t. 3, red. J. Maternicki, L. Zaszkilniak, Rzeszów 2005.
Maternicki J., Złote lata historiografii polskiej we Lwowie, Rzeszów 2015.
Maternicki J., Zmierzch szkoły krakowskiej i opozycja historyków warszawskich, w: J. Maternicki, Kultura historyczna dawna i współczesna, Warszawa 1979.
Michalak S., Józef Szujski 1835–1883. Światopogląd i działanie, Łódź 1987.
Modelski T.E., Ludwik Finkel (20 III 1858 – 24 X 1930). Zarys biograficzny, „Kwartalnik Historyczny” 1932, 46.
Perkowska U., Kształtowanie się zespołu naukowego w Uniwersytecie Jagiellońskim (1860–1920), Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk 1975.
Rederowa D., Polska Stacja Naukowa w Paryżu (1893–1926), w: D. Rederowa, B. Jaczewski, W. Rolbiecki, Polska Stacja Naukowa w Paryżu w latach 1893–1978, przedm. A.F. Grabski, Wrocław 1982.
Rederowa D., Ze studiów nad kontaktami Akademii Umiejętności z nauką obcą. Ekspedycja Rzymska (1886–1918), Rocznik Biblioteki PAN w Krakowie” 1958, 4.
Słoczyński H., Z dziejów czarnej legendy krakowskiej historiografii konserwatywnej. Józef Szujski w opiniach współczesnych i potomnych, „Kwartalnik Historyczny” 1995, 102, 3–4.
Spór o historyczną szkołę krakowską. W stulecie katedry historii Polski UJ 1869–1969, red. C. Bobińska, J. Wyrozumski, Kraków 1972.
Stachowska K., Kontakty Polskiej Akademii Umiejętności z nauką szwedzką w latach 1873–1952, „Rocznik Biblioteki PAN w Krakowie” 1978/1979, 24.
Stachowska K., Listy S. Windakiewicza do S. Smolki z lat 1888–1889, „Rocznik Biblioteki PAN w Krakowie” 1990, 35.
Stachowska K., Listy Władysława Abrahama w zbiorach Biblioteki Polskiej Akademii Umiejętności w Krakowie, „Rocznik Biblioteki PAN w Krakowie” 1981, 26.
Stachowska K., Z działalności wydawniczej Polskiej Akademii Umiejętności – starania o upowszechnienie za granicą polskiej myśli naukowej w latach 1873–1952, „Rocznik Biblioteki PAN w Krakowie” 1973, 19.
Staszel J., Z nieznanych listów Stanisława Smolki do Franciszka Smolki z lat 1883–1894, „Rocznik Biblioteki PAN w Krakowie” 1999, 44.
Stinia M., Uniwersytet Jagielloński w latach 1871–1914. Modernizacja procesu nauczania, Kraków 2014.
Stolicki J., Wiktor Czermak – pionier badań nad XVII wiekiem w Polsce, w: Katedra Historii Polskiej na Uniwersytecie Jagiellońskim odniesienia, interpretacje, pamięć, red. K.K. Daszyk, T. Kargol, Kraków 2019.
Uniwersytet Jagielloński. Złota Księga Wydziału Filozoficznego, red. J. Dybiec, Kraków 2000.
Universitati Leopoliensis trecentisimum Quinquagesimum anniversarium suae fundationis celebranti im memoriam, red. W. Lohman, Kraków 2011.
Wierzbicki A., Historiografia polska doby romantyzmu, Wrocław 1999.
Wierzbicki A., Wokół „czarnej legendy” historiografii krakowskich konserwatystów, „Kwartalnik Historyczny” 1997, 104, 2.
Wyrozumski J., Karoliny Lanckorońskiej wkład do badań nad historią Polski, „Prace Komisji Historii Nauki” 2004, 6.
Wyrozumski J., Smolka Stanisław, w: Polski słownik biograficzny, t. 39, Warszawa–Kraków 1999–2000.
Zamorski K., Przez profesjonalizację do międzynarodowej ekumeny historyków. Historiografia polska na międzynarodowych kongresach nauk historycznych w latach 1898–1938, Kraków 2020.
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/rh.2022.54.275-306
Data publikacji: 2022-12-14 08:36:46
Data złożenia artykułu: 2021-09-20 16:57:35
Statystyki
Wskaźniki
Odwołania zewnętrzne
- Brak odwołań zewnętrznych
Prawa autorskie (c) 2022 Mariola Hoszowska
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.