Archiwistyka, archiwa i archiwalia w wybranych współczesnych podręcznikach do nauczania historii

Streszczenie w języku polskim

Celem artykułu jest ustalenie, czy treści dotyczące archiwów, materiałów archiwalnych i archiwistyki pojawiają się w podręcznikach do nauczania historii. Analizie poddano podręczniki dla szkół podstawowych, gimnazjów oraz szkół ponadgimnazjalnych znajdujące się w ministerialnym wykazie z 2012 r. Archiwa sporadycznie pojawiają się w warstwie narracyjnej podręczników do nauczania historii. Stosunkowo najczęściej występują w publikacjach adresowanych do szkół podstawowych. Dziewięć na jedenaście przebadanych podręczników dla szkół podstawowych zawierało takie wiadomości. Treści na temat archiwów występują niemal wyłącznie w podręcznikach dla klas czwartych w rozdziałach poświęconych historii jako nauce i źródłom historycznym oraz zabytkom przeszłości. Archiwa przedstawiane są w nich jako instytucje gromadzące i przechowujące źródła historyczne. Rzadziej wymieniano funkcje udostępniania i opracowania materiałów archiwalnych. Uderza fakt, że wszystkie podręczniki eksponują przede wszystkim rolę muzeów, skansenów, wykopalisk archeologicznych i przekazów ustnych dla badań historycznych. Archiwa w podręcznikach dla szkół podstawowych, o ile się pojawiają, to raczej na drugim planie. Autorzy kilku podręczników zadbali o podanie informacji na temat nauk pomocniczych historii, zawsze pomijając archiwistykę. Archiwa nieobecne są natomiast w narracji dziewięciu przeanalizowanych podręczników dla szkół gimnazjalnych. W przypadku omawiania źródeł historycznych w podręcznikach dla klas pierwszych eksponowano rolę archeologii i zabytków muzealnych. Wymieniając nauki pomocnicze historii autorzy pomijali archiwistykę. Tylko jeden podręcznik dla szkół ponadgimnazjalnych zawierał treści poświęcone archiwom i akcentował ich rolę w badaniach historycznych.