Attitudes of the Kiev, Bratslav and Chernihiv Dietines in Exile Towards the Policy of John III Sobieski in the Period of 1687–1691

Robert Kołodziej

Abstract


The article discusses the political positions of Ukrainian nobles from three dietines in exile, from the county (voivodship) of Kiev, Bratslav and Chernihiv between 1687 and 1691, who met together in Volodymyr-Volynskyi. Based on documents of assemblies from the pre-diet and after-diet one can analyze political views of nobles from three dietines and their attitudes towards the king and his politics during three consecutive diets (1688, 1688–1689, 1690). Research proves that in these times the opposition had an advantage in the Kiev’s dietine, but the other two dietines were dominated by the Court’s supporters. Additionally, a fierce political struggle was waged at all three assemblies as evidenced by the interruption of some dietines. An analysis of the preserved documents shows that Court’s supporters actively pursued politics in Volodymyr-Volynskyi. His actions proved remarkably effective. The opposing dietine of the Kiev county was interrupted before the 1690s diet, and the remaining two assemblies elected the King’s sympathetic parliamentarians and produced articles of instructions that had advantages for the King. After the diet people trusted by the king dominated the deliberation of the Kiev’s dietine.

Keywords


John III Sobieski; dietine; diet; Kiev count; Bratslav count; Chernihiv count; exile; Ukraine

Full Text:

PDF

References


Archival sources

Archiwum Główne Akt Dawnych:

Archiwum Publiczne Potockich, ref. no. 47, vol. 2; 48; 133.

Archiwum Polskiej Akademii Nauk w Warszawie:

Teki Janusza Wolińskiego, ref. no. 70.

Biblioteka Książąt Czartoryskich w Krakowie:

ref. no. 422.

Biblioteka Zakładu im. Ossolińskich:

ref. no. 408.

Tsentral’nyy Derzhavnyy Istorychnyy Arkhiv Ukrayiny, Kyyiv:

f. 28, ref. no. 132–135.

Printed sources

Akta sejmikowe województw poznańskiego i kaliskiego. Lata 1676–1695, eds. M. Zwierzykowski, R. Kołodziej, A. Kamieński, Poznań 2018.

Akta sejmiku podolskiego in hostico 1672–1696, eds. J. Stolicki, Kraków 2002.

Arkhiv Yugo-Zapadnoy Rossii, part 2, vol. 2, Kiyev 1888.

[Diariusz sejmiku przedsejmowego w Warszawie 3 II 1666], ed. S. Ochmann-Staniszewska, in: Studia i materiały z dziejów nowożytnych, eds. K. Matwijowski, S. Ochmann-Staniszewska, Wrocław 1995.

Volumina Legum, vol. 5, ed. J. Ohryzko, Petersburg 1860.

Studies

Achremczyk S., Życie sejmikowe Prus Królewskich w latach 1647–1772, Olsztyn 1999.

Battaglia O.F. de, Jan Sobieski król Polski, Warszawa 1983.

Burkietowicz A., Sejmik sieradzki w latach 1669–1717, Sieradz 2009.

Ciara S., Senatorowie i dygnitarze koronni w drugiej połowie XVII wieku, Wrocław–Warszawa–Kraków 1990.

Czarniecka A., Nikt nie słucha mnie za życia... Jan III w walce z opozycyjną propagandą (1684–1696), Warszawa 2009.

Deiches E. (Łuniński E.), Na stos. Karta historyczna z czasów Jana III, Petersburg 1901.

Helcel A.Z., O dwukrotnym zamęściu księżniczki Ludwiki Karoliny Radziwiłłowej i wynikłych stąd zamieszkach. Przyczynek do dziejów panowania Jana III Sobieskiego, Kraków 1857.

Hundert Z., Działalność Sapiehów w ‘powiedeńskim’ okresie panowania Jana III Sobieskiego (1683–1696) w świetle akt sejmikowych województwa mazowieckiego, in: Wielkie rody dawnej Rzeczypospolitej, vol. 1, Sapiehowie, eds. T. Ciesielski, M. Sawicki, Opole 2018.

Jakowenko N., Posłowie województw wołyńskiego, kijowskiego i bracławskiego na sejmach Rzeczypospolitej w końcu XVI i pierwszej połowie XVII w. (Próba portretu zbiorowego), in: Społeczeństwo obywatelskie i jego reprezentacja (1493–1993), ed. J. Bardach, Warszawa 1995.

Kaźmierczyk A., Pomiędzy dwoma sejmami w 1693 r., ‘Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka’ 1992, 47.

Kaźmierczyk A., Sejm grodzieński, 31 grudnia 1692 – 11 lutego 1693 r., ‘Studia Historyczne’ 1990, 33, 1.

Kaniewski J., Problem wojny polsko-tureckiej na sejmie 1690 r., in: Wojny polsko-tureckie w XVII w., Przemyśl 2000.

Kaniewski J., Sejm z 1690 roku, Katowice 1997, typescript of the doctoral dissertation in Library of the Institute of History at the University of Silesia in Katowice.

Kamieński A., Polska a Brandenburgia-Prusy w drugiej połowie XVII wieku. Dzieje polityczne, Poznań 2002.

Kawecki R., Kardynał Michał Stefan Radziejowski (1645–1705), Opole 2005.

Kołodziej R., Listy od Jej Mości Królowej. O próbach wpływania Marii Kazimiery na sytuację wewnętrzną w Rzeczypospolitej, in: Maria Kazimiera Sobieska (1641–1716). W kręgu rodziny, polityki i kultury, Zamek Królewski w Warszawie. Studia i materiały, eds. A. Kalinowska, P. Tyszka, vol. 6, Warszawa 2017.

Kołodziej R., Ostatni wolności naszej klejnot. Sejm Rzeczypospolitej za panowania Jana III Sobieskiego, Poznań 2014.

Kołodziej R., Przedsejmowe legacje królewskie w propagandzie wojennej Jana III Sobieskiego, in: Między obowiązkami, przywilejami a prawem Rzeczypospolitej XVI–XVIII wieku. Społeczeństwo w obronie państwa polsko-litewskiego, eds. A. Kalinowska et al., Warszawa 2018.

Kołodziej R., Sejm z 22 grudnia 1693 r., ‘Wieki Stare i Nowe’ 2016, 10.

Kołodziej R., Stronnictwo Sapiehów a funkcjonowanie sejmu w drugiej części panowania Jana III Sobieskiego (1685–1696), in: Wielkie rody dawnej Rzeczypospolitej, vol. 1, Sapiehowie, eds. T. Ciesielski, M. Sawicki, Opole 2018.

Komaszyński M., Maria Kazimiera d’Arquien Sobieska królowa Polski 1641–1716, Kraków–Wrocław 1984.

Komaszyński M., Teresa Kunegunda Sobieska, Warszawa 1982.

Konieczna D., Ustrój i funkcjonowanie sejmiku brzesko-litewskiego w latach 1565–1763, Warszawa 2013.

Kozyrski R., Sejmik szlachecki ziemi chełmskiej 1648–1717, Lublin 2006.

Kulecki M., Wygnańcy ze Wschodu. Egzulanci w Rzeczypospolitej w ostatnich latach panowania Jana Kazimierza i za panowania Michała Korybuta Wiśniowieckiego, Warszawa 1997.

Litwin H., Równi do równych. Kijowska reprezentacja sejmowa 1569–1648, Warszawa 2009.

Litvin H., Z narodu rus’koho. Shlyakhta Kyyivshchyny, Volyni ta Bratslavshchyny (1569–1648), transl. L. Lysenko, Kyyiv 2016.

Maroń J., Pisma ulotne po sejmie grodzieńskim 1688 r., in: Studia z dziejów Rzeczypospolitej szlacheckiej, eds. K. Matwijowski, Z. Wójcik, ‘Acta Universitatis Wratislaviensis’ 1988, 945, Historia 66.

Maroń J., ‘Sejmu grodzieńskiego exorbitancyja’ – opinia publiczna wobec zerwania sejmu 1688 roku, ‘Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka’ 1993, 48.

Maroń J., Sejmy z lat 1688–1689, Wrocław 1987, typescript of the doctoral dissertation in Library of the Institute of History at the University of Wrocław.

Mazur K., W stronę integracji z Koroną. Sejmiki Wołynia i Ukrainy w latach 1569–1648, Warszawa 2006.

Mróz M., Ostatnie zwycięstwo parlamentarne króla. Sejm 1690 roku, in: Z dziejów i tradycji Srebrnego Wieku, ed. Jerzy Pietrzak, ‘Acta Universitatis Wratislaviensis’ 1990, 1108, Historia 75.

Piwarski K., Między Francją a Austrią. Z dziejów polityki Jana III Sobieskiego w latach 1687–1690, Kraków 1933.

Piwarski K., Sprawa pośrednictwa tatarskiego w wojnie polsko-tureckiej (1692–1693), in: Studia Historica w 35-lecie pracy naukowej Henryka Łowmiańskiego, eds. A. Gieysztor et al., Warszawa 1958.

Przyboś A., Lubomirski Józef Karol h. Szreniawa (1638–1702), in: Polski Słownik Biograficzny, vol. 18, Wrocław–Warszawa–Kraków 1973.

Rachuba A., Hegemonia Sapiehów na Litwie jako przejaw skrajnej dominacji magnaterii w życiu kraju, in: Władza i prestiż. Magnateria Rzeczypospolitej w XVI–XVIII w., eds. J. Urwanowicz, E. Dubas-Urwanowicz, P. Guzowski, Białystok 2003.

Rachuba A., Litwa wobec projektu zwołania sejmu konnego w 1695 r. i walki Sapiehów z biskupem Brzostowskim, ‘Zapiski Historyczne’ 1986, 51, 1.

Rachuba A., Radziwiłł Jerzy Józef h. Trąba (1668–1689), in: Polski Słownik Biograficzny, vol. 30, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź 1987.

Romaniuk P.P., Instytucjonalne podstawy hegemonii Sapiehów w Wielkim Księstwie Litewskim w drugiej połowie XVII wieku, in: W cieniu wojen i rozbiorów. Studia z dziejów Rzeczypospolitej XVIII i początków XIX wieku, eds. U. Kosińska, D. Dukwicz, A. Danilczyk, Warszawa 2014.

Sadowski W., Państwo i władza w oczach szlachty. Postawy polityczne obywateli województwa lubelskiego za panowania Michała Korybuta Wiśniowieckiego i Jana III Sobieskiego, Lublin–Radzyń Podlaski 2008.

Salmonowicz S., Dzieje wyznań i życia religijnego, in: Historia Torunia, vol. 2, part 3, Między barokiem a oświeceniem (1669–1793), ed. M. Biskup, Toruń 1996.

Sawicki M., Konflikt biskupa wileńskiego Konstantego Kazimierza Brzostowskiego Kazimierzem Janem Sapiehą w latach 1693–1696, in: Studia z dziejów Wielkiego Księstwa Litewskiego (XVI–XVIII wieku), eds. S. Górzyński, M. Nagielski, Warszawa 2014.

Skrzypietz A., Jakub Sobieski, Poznań 2015.

Skrzypietz A., Królewscy synowie – Jakub, Aleksander i Konstanty Sobiescy, Katowice 2011.

Sliesoriūnas G., Lietuvos Didžioji Kunigaikštystė vidaus karo išvakarėse: didikų grupuočių kova 1690–1697 m., Vilnius 2000.

Sliesoriūnas G., Problem separatyzmu Wielkiego Księstwa Litewskiego w XVII w., in: Rzeczpospolita wielu narodów i jej tradycje, eds. A. Link-Lenczowski, M. Markiewicz, Kraków 1999.

Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, vol. 14, ed. B. Chlebowski, Warszawa 1895.

Smolarek P., Kampania mołdawska Jana III roku 1691, eds. Z. Hundert, M. Wagner, Oświęcim 2015.

Stolicki J., Egzulanci podolscy (1672–1699). Znaczenie uchodźców z Podola w życiu politycznym Rzeczypospolitej, ‘Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego’ 1994, 1152, Prace Historyczne 114.

Stolicki J., Magnateria na sejmikach ukrainnych we Włodzimierzu za panowania królów rodaków 1669–1696, in: Patron i dwór. Magnateria Rzeczypospolitej w XVI–XVIII wieku, eds. Ewa Dubas-Urwanowicz, Jerzy Urwanowicz, Warszawa 2006.

Stolicki J., O modelu monografii sejmiku w drugiej połowie XVII wieku, in: Po unii – sejmiki szlacheckie w Rzeczypospolitej XVI–XVIII wieku, eds. H. Lulewicz, M. Wagner, Siedlce 2013.

Stolicki J., Sejmiki ukrainne w latach 1648–1702. Problemy badawcze, in: Patrimonium. Studiyi z rann’omodernoyi istoriyi Tsentral’no-Skhidnoyi Yevropy, vol. 1, Rann’omoderna lyudyna. Prostir–vlada–pravo XVI–XVIII st., eds. V. Mykhaylovs’kyy, Ya. Stolits’kyy, Krakiv 2015.

Stolicki J., Sejmiki ukrainne wobec spraw religijnych 1669–1696, in: Rzeczpospolita wielu wyznań, eds. A. Kaźmierczyk et al., Kraków 2004.

Stolicki J., Wobec wolności i króla. Działalność polityczna szlachty ruskiej, ukrainnej i wołyńskiej w latach 1673–1683, Kraków 2007.

Tarnowski S., Tajemnica roku 1688, ‘Roczniki Zarządu Akademii Umiejętności’ 1883.

Trawicka Z., Sejmik województwa sandomierskiego w latach 1572–1696, Kielce 1985.

Ujma M., Sejmik lubelski 1572–1696, Warszawa 2003.

Wagner M., Andrzej Potocki hetman polny koronny, in: W cieniu szukamy jasności chwały. Studia z dziejów panowania Jana III Sobieskiego (1684–1696), ed. M. Wagner, Siedlce 2002.

Wagner M., Sejmik ziemi liwskiej w dobie Jana III Sobieskiego (1674–1696). Zarys problematyki, in: Po unii – sejmiki szlacheckie w Rzeczypospolitej XVI–XVIII wieku, eds. H. Lulewicz, M. Wagner, Siedlce 2013.

Wagner M., Słownik biograficzny oficerów polskich drugiej połowy XVII wieku, vol. 2, Oświęcim 2014.

Wagner M., Stanisław Jabłonowski (1634–1702), Siedlce 1997.

Wójcik Z., Jan Sobieski, Warszawa 1983.

Zakrzewski A., Sejmiki Wielkiego Księstwa Litewskiego XVI–XVIII w., Ustrój i funkcjonowanie: sejmik trocki, Warszawa 2000.




DOI: http://dx.doi.org/10.17951/rh.2020.49.229-263
Date of publication: 2020-12-21 13:05:45
Date of submission: 2019-06-05 23:25:42


Statistics


Total abstract view - 2081
Downloads (from 2020-06-17) - PDF - 748

Indicators



Refbacks

  • There are currently no refbacks.


Copyright (c) 2020 Robert Kołodziej

Creative Commons License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.