Hide
Show all
Email this article 
The Role of Empathy in Shaping Social Attitudes – Selected Images of Peasants in 19th Century Russian Literature
Abstract
The methodological basis in this article is the phenomenon of empathy. This concept is proving to be a useful tool for literary studies, as well as becoming an increasingly important aspect in historical sciences. On the basis of an analysis of literary texts, which are historical images of human thought and sensibility, a picture of empathetic attitudes towards the peasant stratum in 19th century Russia is outlined. The literary writers show in their texts the gradual evolution of sensitivity towards the peasants – from indicating the possibility to empathize with them, to showing exemplary attitudes of representatives of the aristocracy, to full identification with representatives of the peasant layer. The literary analysis makes it possible to see the correlation between growing social empathy and democratic changes in the state.
Keywords
Full Text:
PDFReferences
Gogol’ N., Vybrannyya mesta iz. perepiski s druz’yami, Sanktpeterburg 1847 [Н. Гоголь, Выбранныя места из переписки с друзьями, Санктпетербург 1847].
Ustav o tsenzure 1804 g. [Устав о цензуре 1804 г.], http://museumreforms.ru/node/13659 [access: 29.08.2024].
Anikeyeva A.A., Nravstvennyye institutsii finansovoy deyatel’nosti N. V. Gogolya i personazhey ego proizvedeniy, “Finansy i kredit” 2009, 22 (358) [Аникеева А.А., Нравственные институции финансовой деятельности Н. В. Гоголя и персонажей его произведений, “Финансы и кредит” 2009, 22 (358)].
Baron-Cohen S., Teoria zła. O empatii i genezie okrucieństwa, transl. A. Nowak, Sopot 2015.
Bauer J., Empatia. Co potrafią lustrzane neurony, transl. M. Guzowska-Dąbrowska, Warszawa 2008.
Bortolussi M., Dixon P., Psychonarratology, Cambridge 2003.
Brooks D., Social Animal, London 2011.
Czepulis-Rastenis R., Znaczenie prozy obyczajowej XIX wieku dla badań ówczesnej świadomości i stosunków społecznych, in: Dzieło literackie jako źródło historyczne, ed. Z. Stefanowska, Warszawa 1978.
Damasio A., Odczuwanie i poznawanie. Jak powstają świadome umysły?, transl. A. Binder, Kraków 2022.
Derrida J., Ta dziwna instytucja zwana literaturą. Rozmowa Dereka Attridge’a z Jaques’em Derridą, transl. M.P. Markowski, in: Dekonstrukcja w badaniach literackich, ed. R. Nycz, Gdańsk 2000.
Figes O., Taniec Nataszy. Z dziejów kultury rosyjskiej, transl. W. Jeżewski, Warszawa 2010.
Galster B., Mikołaj Gogol, in: Literatura rosyjska w zarysie. Część I, eds. Z. Barański, A. Semczuk, Warszawa 1975.
Hickok G., Mit neuronów lustrzanych: rzetelna neuronauka komunikacji i poznania, transl. K. Cipora, Kraków 2016.
Hoffman M., Empathy and Moral Development, Cambridge 2000.
Howe D., Empatia. Co to jest i dlaczego jest taka ważna, transl. D. Golec, Warszawa 2013.
Janicki K., Pańszczyzna. Prawdziwa historia polskiego niewolnictwa, Poznań 2021.
Keen S., Empathy and the Novel, Oxford 2007.
Keysers C., Empatia. Jak odkrycie neuronów lustrzanych zmienia nasze rozumienie ludzkiej natury, transl. Ł. Kwiatek, Kraków 2023.
Kierżencew B., Zniewolona Rosja. Historia poddaństwa, transl. A. Okuniewska-Stronka, Poznań 2021.
Konyshev Ye.M., Tema naroda v «Zapiskakh okhotnika» Turgeneva: filosofskiye i literaturnyye osnovy, “Vestnik BGU” 2013, 2 [Конышев Е.М., Тема народа в «Записках охотника» Тургенева: философские и литературные основы, “Вестник БГУ” 2013, 2].
Korman B.O., Lirika Nekrasova, 2nd edition, Izhevsk 1978 [Корман Б.О., Лирика Некрасова, 2nd edition, Ижевск 1978].
Kożuchowski A., „Zmyślenia i prawda”, czyli dzieło literackie jako źródło historyczne, “Pamiętnik Literacki” 2005, 96, 1.
Kuciel-Frydryszak J., Chłopki: opowieść o naszych babkach, Warszawa 2023.
Kuhn T.S., Struktura rewolucji naukowych, transl. H. Ostromęcka, J. Nowotniak, Warszawa 2001.
Łebkowska A., Empatia. O literackich narracjach przełomu XX i XXI wieku, Kraków 2008.
Mann Yu., V poiskakh zhivoy dushi. «Mertvyye dushi»: pisatel' – kritika – chitatel', Moskva 1984 [Манн Ю., В поисках живой души. «Мертвые души»: писатель – критика – читатель, Москва 1984].
Markowski M., Polityka wrażliwości. Wprowadzenie do humanistyki, Kraków 2013.
Nigmatullina T., Arkhitektura istoricheskogo obrazovaniya: vyzovy vremeni, “Etnodialogi” 2021, 1 (63) [Нигматуллина Т., Архитектура исторического образования: вызовы времени, “Этнодиалоги” 2021, 1 (63)].
Nussbaum M.C., Cultivating Humanity: A Classical Defence of Reform in Liberal Education, Cambridge 1997.
Nussbaum M.C., Not For Profit: Why Democracy Need The Humanities, Princeton 2010.
Peterson J.B., 12 życiowych zasad. Antidotum na chaos, transl. K. Zuber, Wrocław 2018.
Płuciennik J., Literackie identyfikacje i oddźwięki. Poetyka a empatia, Łódź 2002.
Pobłocki K., Chamstwo, Wołowiec 2021.
Пушкин А., Пророк [Pushkin A., Prorok] [online:] https://www.culture.ru/poems/4409/prorok [access: 20.09.2024].
Radomski A., O użyteczności literatury dla pisania historii, “Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio F” 2004, 59.
Rifkin J., The Empatic Civilization: The Race to Global Consciousness in World in Crisis, Cambridge 2009.
Stepanov N., N.A. Nekrasov. Zhizn' i tvorchestvo, 2nd edition, Moskva 1971 [Степанов Н., Н.А. Некрасов. Жизнь и творчество, 2nd edition, Москва 1971].
Shatalov S.Ye., Khudozhestvennyy mir. S. Turgeneva, Moskva 1979 [Шаталов С.Е., Художественный мир И.С. Тургенева, Москва 1979].
Szczukin W., Mit szlacheckiego gniazda: studium geokulturologiczne o klasycznej literaturze rosyjskiej, transl. B. Żyłko, Kraków 2006.
Top 100 Works in World Literature, https://thegreatestbooks.org/lists/28 [access: 29.09.2024].
Tyunyayeva O.D., Retseptsiya knigi rasskazov «Zapiski okhotnika» v SSHA, ili I.S. Turgenev protiv rabstva, “Litera” 2023, 8 [Тюняева О.Д., Рецепция книги рассказов «Записки охотника» в США, или И.С. Тургенев против рабства, “Litera” 2023, 8].
de Waal F., Wiek empatii: jak natura uczy nas życzliwości, transl. Ł. Lamża, Kraków 2019.
Vinogradov I.A., «Revizor» Gogolya kak komediya-tragediya: k probleme zhanra, “Dva veka russkoy klassiki” 2024, 6, 1 [Виноградов И.А., «Ревизор» Гоголя как комедия-трагедия: к проблеме жанра, “Два века русской классики” 2024, 6, 1].
Voytolovskiy L.N., Krest'yanin i rabochiy v russkoy khudozhestvennoy literature XIX i XX vekov, Leningrad 1926 [Войтоловский Л.Н., Крестьянин и рабочий в русской художественной литературе XIX и XX веков, Ленинград 1926].
Woźniak S., Czeluskin A., Rosyjska Cerkiew Prawosławna a imperialna polityka Kremla, “Przegląd Geopolityczny” 2023, 43.
Gogol’ N.V., Mertvyye dushi, in: N.V. Gogol’, Sochineniya v dvukh tomakh. Tom vtoroy, Moskva 1969 [Гоголь Н.В., Мертвые души, in: Н.В. Гоголь, Сочинения в двух томах. Том второй, Москва 1969].
Некрасов Н.А., Мороз, Красный нос, Москва 1947 [Nekrasov N.A., Moroz, Krasnyy nos, Moskva 1947].
Turgenev I.S., Zapiski okhotnika, Moskva [Тургенев И.С., Записки охотника, Москва 1984].
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/rh.2025.60.481-500
Date of publication: 2025-11-28 08:32:19
Date of submission: 2024-12-15 20:03:20
Statistics
Indicators
Refbacks
- There are currently no refbacks.
Copyright (c) 2025 Artur Sadecki
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.